.สภาพภูมิประเทศของภาคเหนือโดยเฉพาะจังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่อง สอน ลำปาง น่าน เป็นต้น เป็นพื้นที่ราบที่มีภูเขาล้อมรอบ ทำให้มีลักษณะเป็นพื้นที่แอ่งกะทะเมื่อมีแหล่งกำเนิดฝุ่นpm2.5 เกิดขึ้นบนดอยต่างๆลมจะพัดลงสู่แอ่งกะทะเกิดการกักขังฝุ่นไว้ในเมืองในหุบเขา ประ กอบกับเป็นช่วงที่มีการระบายอากาศในแนวดิ่งไม่ดี (Temperaure Inversion condition)โดยเฉพาะในช่วงเดือนต้นเดือนมีนาคมถึงปลายเมษายนที่ความกดอากาศสูงหรืออา กาศเย็นที่แผ่มาจากแผ่นดินใหญ่อ่อนกำ ลังลงและยังเป็นช่วงลมมรสุมเริ่มเปลี่ยนทิศโดยจะเปลี่ยนเป็นลมพัดมาจากทางทิศใต้ทิศตะวันตกเฉียงใต้พัดขึ้นเหนือซึ่งยังไม่มีกำลังแรงพอ โดยในภาพรวมทั้งหมดทำให้สภาพอากาศบริเวณภาคเหนือโดยเฉพาะพื้นที่แอ่งกะทะค่อนข้างนิ่ง การฟุ้งกระจายในแนวดิ่งและแนวราบไม่ดี ทำให้ฝุ่นPM 2.5ถูกกักขังในเมือง
ในช่วงปลายกุมภาพันธ์ถึงปลายเดือนเมษายนเป็นช่วงอากาศแห้งแล้ง ในอากาศมีความชื้นสัมพัทธ์น้อยลงเป็นช่วงที่อากาศร้อนจัดประกอบกับอากาศนิ่งทำให้เกิดไฟป่าได้ง่าย รวมทั้งประชาชนหลายพื้นที่ทำ การเผาตอซังฟางข้าวเพื่อเตรียมแปลงสำ หรับการเพาะปลูกใหม่ให้เสร็จก่อนสิ้นเดือเมษายนก่อนฝนจะตก จึงเกิดการเผาในหลายพื้นที่ รวมทั้งจุดไฟเผาป่า ล่าตว์หาเห็ดเผาะ จุดความร้อนจำนวนมากจากประเทศเพื่อนบ้านที่เกิดจากการเผาทั้งเมียนมาและสปป.ลาวพัดเข้าสู่ภาคเหนือของไทย
การแก้ไขปัญหาที่เกิดจากการเผาในภาคเหนือ รัฐบาลแก้ไขปัญหาไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้ทั้งที่มีแผนวาระแห่งชาติแต่การปฎิบัติไม่ได้ผล ได้แก่
การเผาลงได้เนื่องจากงบประมาณไม่เพียงพอ การให้ผู้ว่าเป็นเจ้าภาพควบคุมดูแลแต่ไม่มีอำนาจเบ็ดเสร็จในการสั่งการหรือลง โทษหน่วยงานในพื้นที่ได้ รวมทั้งต้องตั้งตัวชี้วัดหรือKPIให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเฝ้าระวังในพื้นที่ของตนเองไม่ให้มีการเผาเกิดขึ้นโดยต้องมีมาตรการส่งสริมและลงโทษอย่างจริจัง ไฟป่าเกิดขึ้นบนภูเขาหลายแห่ง การดับไฟป่าทำได้ยาก ต้องมีมาตรการจัดการให้ประชาชนในพื้นที่เป็นแแนวร่วมหรือเป็น Watch dog ช่วยเฝ้าระวังและร่วมดับไฟป่าตั้งแต่เริ่มได้อย่างรวดเร็ว ต้องบังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวดกับทุกคนทั้งภาครัฐและเอกชนทุกกรณีที่เกิดมีการเผาในที่โล่ง .รัฐบาลไทยต้องเร่งผลักดันให้ฝุ่นควันข้ามแดนเป็นวาระของอาเซี่ยนที่ต้องจัด การให้หมดไปโดยควรออกเป็นกฎบัตรอาเซี่ยนกำหนดให้รัฐบาลทุกชาติต้องมีมาตร การลดการเผาและมีบทลงโทษชัดเจนรวมทั้งต้องกำหนดให้ไม่มีการซื้อขายผลผลิตทางการเกษตรที่มาจากการเผาทั้งหมด
จังหวัดภาคเหนือ เชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน ลำปาง น่าน เป็นต้นจะมีปัญหาฝุ่นPM.2.5ทุกปีเนื่องจากสภาพภูมิประเทศและสภาพทางอุตุนิยมวิทยาไม่เอื้ออำนวยแต่จะมีค่าฝุ่น PM2.5สูงมากหรือน้อย ขึ้นอยู่กับการลดหรือเพิ่มปริมาณเผาในพื้นที่และยังขึ้นอยู่กับแนวทางการการจัดการของภาครัฐและความจริงใจในการลงลึกถึงรากเหง้าของปัญหาในพื้นที่/Sonthi Kotchawat