ที่ ดอยบ่อเหล็กลอง นาตุ้ม ต.บ่อเหล็กลอง อ.ลอง จ.แพร่ พี่น้องชาวอำเภอลอง จังหวัดแพร่ สืบสานประเพณีเลี้ยงผีบ่อเหล็ก ประจำปี 2565 นายเสน่ห์ แสนมูล ผู้อำนวยการส่วนอำนวยการ สำนักจัดการป่าไม้ที่ 3 สาขาแพร่ ซึ่งเป็นบุคคลในพื้นที่ และไปร่วมประเพณีเลี้ยงผีบ่อเหล็ก ประจำปี 2565 ได้เล่าว่า ประเพณีเลี้ยงผีบ่อเหล็กลอง หรือบวงสรวงเจ้าพ่อบ่อเหล็กลอง โดยจัดขึ้นทุกวันขึ้น 3 ค่ำ เดือน 3 (เหนือ) ของทุกปี สิ่งที่ใช้บวงสรวงในอดีต คือ คน ปีละ1 คน
ซึ่งในอดีตไม่ว่าจะเป็นอาณาจักรใดในแถบนี้ ก็นิยมบูชายัญด้วยมนุษย์แทบทั้งสิ้น เช่น การตอกคนลงในเสาบ้านเสาเมือง จับคนที่มีชื่อ มงคล, อินทร์, จันทร์ ,มั่น, คง, อยู่, ดี เป็นต้น เพื่อมาบวงสรวงตอกลงไปใต้เสา ส่วนการบวงสรวงเซ่นไหว้ผีบ่อเหล็กนั้น ส่วนใหญ่แล้วเป็นเด็ก จะมีการสังเวย หรือบูชายัญด้วยการจิ้มคอหรือปาดคอ แล้วดื่มเลือดของเด็ก โดยบุคคลที่เรียกว่า “จ้ำข้าว”
นายเสน่ห์ แสนมูล เล่าอีกว่า จะมีผู้สื่อสารกับเจ้าพ่อเป็นร่างทรงเรียก”ตี่นั่ง” สมัยก่อนการจับคนมาสังเวยจะทำกันลับๆ จะมีเพียงแค่เจ้านายที่จะร่วมพิธี และคนในตระกูลที่ทำพิธีเท่านั้นที่จะรู้เห็นการเซ่นบวงสรวงนี้ ย้อนกลับไปประมาณ พ.ศ.2480 โดยประมาณ ได้มีการจับตัวคนมาผิด เจ้าพ่อจึงบ่ย่ำ(ไม่เหยียบหรือไม่กิน) คนที่ไปร่วมพิธีจึงไปอ้อนวอนขอเจ้าพ่อในร่างทรง เพื่อแลกเปลี่ยนเป็นวัว 1 ตัว เจ้าพ่อก็อนุญาต หลังจากนั้นมา จึงเปลี่ยนมาเซ่นบวงสรวงพลีกรรมด้วยสัตว์ใหญ่ คือวัว ควาย หรือหมู 1 ตัว บางปีที่ข้าวยากหมากแพงก็มีไก่ 16 ตัวบ้าง สลับกันไปทุกปี
โดยจะไปเก็บเงินจากทุกหลังคาเรือนใน อ.ลอง จนปัจจุบันเก็บหลังคาละ 1 บาท และจะเปิดบ่อให้ผู้เข้าร่วมพิธีได้ขุดหาแร่เหล็กลอง ซึ่งถือว่ามีความศักดิ์สิทธิ์อยู่ภายในตัว ด้วยมีผีบ้านผีเมืองรักษา ซึ่งหากอยากให้ศักดิ์สิทธิ์มากขึ้น ต้องให้ผีพ่อเฒ่าหลวงที่ผ่านร่างทรง มนต์ คาถาเสกเป่าให้
ภาพ-ข่าว ธีรพงษ์ ธงออน/แพร่