ผู้สื่อข่าวได้ติดตามความเชื่อ ความศรัทธาเหนือธรรมชาติ ที่ทำสืบทอดกันมาแต่โบร่ำโบราณ ที่ 2 ยายผู้สูงอายุในพื้นที่ตำบลบ้านถ้ำ อำเภอดอกคำใต้ จังหวัดพะเยา ได้ร่วมกันสืบทอดรักษาอนุรักษ์ไว้แต่โบราณจนถึงปัจจุบันกว่า 100 ปี คือผีย่าหม้อหนึ้งหรือผีย่าหม้อนึ่ง ที่มีความสามารถทำนายทายทัก และชี้แนะ การแก้เคล็ด รวมทั้งการเจ็บป่วย จนเหนือเกินธรรมชาติ ตามความเชื่อของชาวล้านนา
ผีย่าหม้อนึ่งจะใช้หม้อนึ่งข้าว เอามานุ่งห่มด้วยผ้าดำ มีไม้กระดานสอดแล้วใช้คน 2 คน เอามือประคองไว้คนละด้าน บนขันครูที่ประกอบด้วย กระด้ง หมาก พลู ดอกไม้ ธูป 4 คู่ ข้าวสารและเงินค่าขันตั้ง 39 บาท เมื่อขึ้นครูหรือขึ้นขันตั้งเรียบร้อยแล้ว สองยายจะถือเอาผีย่าหม้อนึ่ง มาครอบลอยไว้บนขั้นตั้ง เมื่อผีย่าหม้อนึ่งเข้าแล้วจะมีการสั่นไหวโยกเยกไปมาของหม้อนึ่งที่สองยายถือไว้
แม่ อวยพร ไชยราช อายุ 78 ปี ได้เล่าว่า ตนเองและยายจันทร์ได้สืบทอด พิธีกรรมอันเก่าแก่จากปู่ย่าตายายมาจนถึงปัจจุบันกว่า 100 ปีมาแล้ว ซึ่งทุกวันนี้จะมีชาวบ้านทั้งในและนอกพื้นที่เดินทางมาถามอย่างไม่ขาดสาย แต่ละคนที่มาถามก็จะถามเรื่องดวงชะตาชีวิต เรื่องปัญหา เจ็บไข้ได้ป่วย ของหาย ตลอดจนเรื่องการแก้เคล็ดแก้คุณไสย และอื่นๆ ซึ่งผีย่าหม้อนึ่งจะตอบได้หมด จะมีการตอบถามระหว่างผีย่าหม้อนึ่งกับคนมาถาม และคนมาถามที่ได้คำตอบเป็นที่น่าพอใจก็จะกลับไปทำตามที่ผีย่าหม้อนึ่งบอกและถ้าหายจากเจ็บไข้ได้ป่วยหรือได้ของตามที่ถาม ภายใน 3-7 วันก็จะมาเลี้ยงแก้บนตามที่ผีย่าหม้อนึ้งทำนายทายทักไว้ ซึ่งใครที่จะมาถามผีย่าหม้อนึ่งจะทำในช่วงเช้าตั้งแต่ 7.00-11.00 น. ของทุกวันยกเว้นวันพระจะไม่ทำ ซึ่งหากผู้ที่สนใจอยากมาถามผีย่าหม้อนึ่งสามารถโทรมาติดต่อสอบถามนัดคิวตามเบอร์ 0831523923 (ยายพร)ได้ตลอดเวลา
ภาพ-ข่าว ปัณณวิชญ์ อยู่ดี จ.พะเยา