ที่บริเวณต้นไม้ยักษ์ ศาลเจ้าบ้าน  ต.บ้านไร่ ต.ทัพคล้าย อ.บ้านไร่ จ.อุทัยธานี  ทุกคนในหมู่บ้าน หลายพันคน นำเอาเหล้า ข้าวหวานใส่กระทงพร้อมกรวยดอกไม้ เท่ากับจำนวนสมาชิกในครัวเรือนนำ หมูที่ทำแล้วเป็นตัวๆ ยก อาหาร หวานคาว เหล้ายาปลาปิ้งไปยังศาลเจ้าบ้าน ของแต่ละที่ โดยมี เจ้าบ้านทีชาวบ้านเรียก จ้ำ และ จ่า  2 คน หลังจากนั้น ระหว่างเจ้าบ้านกินอาหารก็จะมีการร่ายรำ รอบ ๆ ศาล พร้อมมีร่ายรำผีนางด้ง  เพื่อเรียกจิตวิญญาณบรรพบุรุษ  ภูตผี ต่าง เข้าร่าง

พร้อมกับ มีการจุดธูปจีน โดย  จ้ำ ประจำหมู่บ้าน ได้เลข 305 เพื่อเสี่ยงท้ายในงวดต่อไป หลังจากนั้นชาวได้มีการชำแหละหมู เป็นตัว ๆ แจกจ่ายชาวบ้านทีมาร่วมพิธีกรรม   ตลอดจนการเล่นต่าง ๆ หลังเสร็จพิธีกรรมก็จะพากันเล่นกันทั่วหมู่บ้านอาจกำหนดเป็นจุด ทั้งกลางวันกลางคืน การเล่นจะมีทั้ง เกี่ยวกับจิตวิญญาณ ภูตผี การเล่นสนุกสนาน ทั้งในร่มและกลางแจ้ง  คนที่นี่เชื่อกันว่า ในช่วงการเลี้ยงปิดบ้าน 3 วัน 3 คืนจะห้ามทำอะไรทั้งสิ้น แม้กระทั่งการกวาดบ้านหรือทำงานบ้าน จะรวมตัวมาเล่นสนุกสนานกันอย่างเดียวทั้งหมู่บ้าน เมื่อก่อนงานปิดบ้านจะเล่นกัน 7 วัน 7 คืน แต่ปัจจุบันได้ลดลงตามความเหมาะสมของกาลเวลา

ที่อำเภอบ้านไร่ นั้นจะทำพิธีเลี้ยงปิดบ้านกันที่ศาลเจ้าบ้าน (เป็นความเชื่อของชุมชนที่นี่ ชาวบ้านจะนับถือ “เจ้าบ้าน” ด้วยความศรัทธาและความเคารพทุกครัวเรือนจะอยู่ภายใต้การปกปักรักษาจาก “เจ้าบ้าน” ที่อยู่ในบริเวณดงหอนี้  สมัยก่อนชาวบ้านเล่าให้ฟังว่า ตกดึก ๆ จะได้ยินเสียงฝีเท้าของม้าวิ่งรอบ ๆ หมู่บ้านเสมือนเจ้าบ้านคอยสำรวจตรวจตราความเป็นอยู่ของคนในชุมชนให้อยู่อย่างสงบ ร่มเย็น) “ศาลเจ้าบ้าน” ตั้งอยู่ในบริเวณป่าหมากล้านต้น ในพื้นที่ใกล้กับศาลเจ้าบ้านนั้น ยังมีสิ่งมหัศจรรย์ทางธรรมชาติที่ยังคงอยู่ให้ลูกหลานได้เห็นคุณค่า นั่นคือ “ต้นไม้ยักษ์” ที่มีขนาดใหญ่ประมาณ 60 คนโอบอายุเกือบ 400-500 ปี อยู่ด้วย ในชุมชนที่นี่จะมีผู้ทำพิธีกรรมติดต่อกับ “เจ้าบ้าน” เรียกว่า “จ้ำ” และ “จ่า” เป็นผู้ช่วย จะทำการเสี่ยงทายกับเจ้าบ้านว่าปีนี้จะให้ชาวบ้านนำอะไรมาเลี้ยง ปกติถ้าเป็นปีที่มีเดือนแปดสองหน ชาวบ้านจะต้องนำ “หมู” มาเลี้ยงเจ้าบ้าน แต่ถ้าไม่ใช่ก็จะใช้ “ไก่” เลี้ยงเจ้าบ้านแทน และจะกำหนดวันเลี้ยงปิดบ้านว่าเป็นเมื่อไร เมื่อได้ก็จะแจ้งให้คนในชุมชนได้รู้ถึงวันเลี้ยงปิดบ้าน ในอดีตถนนทุกเส้นทางเข้าหมู่บ้านจะหาสิ่งของมาปิดกั้นหมดไม่ให้คนในออกและคนนอกเข้า จะมีสัญลักษณ์การปิดกั้นถนนคือ “ตาแหลว”  กั้นปิดไว้ เพื่อเป็นตาเฝ้ามองคนเข้าคนออก และใครเห็นจะต้องเหลียวหลังมาดู ถ้าใครฝ่าฝืนจะถูกปรับเป็นเหล้าและอาหาร

อำเภอบ้านไร่เป็นพื้นที่ฝั่งตะวันตกที่ติดกับผืนป่าขนาดใหญ่มรดกโลกห้วยขาแข้ง ถือเป็นอำเภอที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของจังหวัดอุทัยธานี  ในดินแดนแห่งนี้ถ้าเจาะลึกลงไปที่ตำบลบ้านไร่พื้นที่เดียว เราจะเห็นความหลากหลายของกลุ่มชาติพันธุ์ที่ยังดำรงชีวิตอยู่ร่วมกันอย่างผาสุก  เช่น ลาวครั่ง  ลาวเวียง  ขมุ  กะเหรี่ยง อีสาน ละว้า  และไทย  ซึ่งกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีมากที่สุดของที่นี่ส่วนใหญ่จะเป็น “ลาวครั่ง” เพราะถูกอพยพกวาดต้อนมาหลายร้อยปีครั้งต้นรัตนโกสินทร์  เมื่อสิ้นสุดสงครามก็ไม่ย้ายกลับรากเหง้าเดิม

ภาพ-ข่าว นายพชร พัสกุล จ.อุทัยธานี