ชาวบ้านทั้งชายและหญิง บ้านต๊ำใน ตำบลต๊ำ อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา ต่างพากันเข้าป่าหาด้วงกว่างที่เกาะตามต้น ไม้ในป่านำมาขายและชนเล่น ซึ่งเป็นช่วงฤดูด้วงกว่างพากันออกจากรูในดินบินออกมาจับคู่ผสมพันธุ์ตามฤดูกาลเล่นชนกว่างหรือกีฬาชนกว่างของคนท้องถิ่นชาวเหนือล้านนา ที่มีมา ตั้งแต่โบราณกาลมาจนถึงปัจจุบัน จนถือเป็นวัฒนธรรมอย่างหนึ่ง ของคนเมืองเหนือ ที่นำกว่างมาชนเล่น ซึ่ง1 ปีจะมีเพียง 1 ครั้ง และกว่างยังนำมาขายได้ราคาโดยเฉพาะตัวผู้มีเขา ยาว สูงสวย งาม ตัวละ20-500 บาท อยู่ที่ความสวยงามแข็งแรงของรูปร่างด้วยส่วนตัวเมียตัวละ1-3บาท ตัวเล็กใหญ่ ด้วงกว่างยังนำมาทำอาหารกินเล่นได้หลายอย่างอาทิ ต้ม ทอด ตำน้ำพริก และอื่นๆ หลากหลายวิธี กินแล้วอร่อย
นายเป้ และนายดอน ชาวบ้านต๊ำใน ต.ต๊ำ อ.เมืองพะเยา กล่าวว่าช่วงนี้เป็นช่วงด้วงกว่างกำลังออกซึ่งจะพากันออกไปหาตามต้นไม้ในป่าโดยเฉพาะต้นคามต้นมะค่า ต้นชมพอ ต้นไป่รวก ซึ่งด้วงกว่างจะพากันออกมากินดูดกินน้ำค้างน้ำหวาน ใบไม้ ของต้นไม้ จะจับมาขายและเล่นชนกว่าง 1 ปีจะมีเพียง 1 ครั้งเท่านั้นสำหรับกว่างตัวผู้ที่มีลักษณะสวยงามจะขายตั้งแต่ตัวละ 20 จนถึง 500 บาทตัวเมียตัวละ 1-3 บาท
นอกจากจับกว่างมาขายแล้วก็จะนำด้วงกว่างมาเป็นกีฬาชนกว่างซึ่งในถิ่นของภาคเหนือจะมีประเพณี ชนกว่าง และมีอาการอนุรักษ์ ไว้ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่โบราณในการจนถึงปัจจุบัน สำหรับฤดูของกว่างจะมีในช่วงเดือนกันยายน-ตุลาคมของแต่ละปีเพียงเท่านั้น สำหรับกีฬาชนกว่างจะมีไม้คอนตัวผู้และตัวเมียมาชนกันบนคอนและจะมีด้วงกว่างตัวเมียอยู่ในรูคอน ตรงกลาง เพื่อดึงดูดให้กว่างตัวผู้เข้ามาต่อสู้กันแย่งชิงตัวเมีย หากตัวไหนชนะก็จะได้ครอบครองตัวเมียไป
ภาพ-ข่าว ปัณณวิชญ์ อยู่ดี จ.พะเยา